Feestdagen en verlatingsangst
Zo doorbreek je het oude patroon
December, verbinding en de stille angst om verlaten te worden
December wordt vaak neergezet als dé maand van warmte, samenzijn en familie. Maar voor veel mensen is het juist de periode waarin oude pijn, onzekerheid en verlatingsangst sterker voelbaar worden. Misschien herken je het: anderen lijken moeiteloos op te gaan in knusse diners, tradities en “gezelligheid”, terwijl jij onder de oppervlakte vooral alert, gespannen of leeg voelt. Dat is niet vreemd. Juist als de wereld draait om verbinding, wordt zichtbaar waar het bij jou ooit ontbrak.
Wat verlatingsangst echt is
Verlatingsangst is geen karakterfout en geen bewijs dat je “te emotioneel” bent. Het is een beschermmechanisme dat ontstaat wanneer je als kind te vroeg, te vaak of te hard bent geconfronteerd met onveiligheid of onvoorspelbaarheid. Dat kan lichamelijke of emotionele verlating zijn: een ouder die vertrok, wisselende verzorgers, een overlijden, verslaving, depressie, een ouder die fysiek aanwezig was maar je gevoelens nooit zag of erkende.
Je zenuwstelsel leert dan: ik moet opletten, want liefde kan verdwijnen. Dat geloof gaat verder dan wat je verstand begrijpt, en kan zich jaren later nog laten zien in relaties. Niet omdat je dat wilt, maar omdat je lichaam je probeert te beschermen tegen wat er vroeger is gebeurd.
Hoe herken je dat je nog steeds in een oude dynamiek leeft?
• je zoekt bevestiging, ook als je weet dat de ander van je houdt
• je voelt paniek als iemand niet meteen reageert
• je past je aan, zodat de ander je niet kan afwijzen
• je blijft in relaties die je leegtrekken, omdat alleen zijn nóg angstiger voelt
• je wordt jaloers of controlerend, ook als dat niet bij je past
• je klapt dicht zodra iemand te dichtbij komt
• of je verbreekt contact voordat de ander dat kan doen
Soms herken je jezelf niet eens in deze lijst, maar merk je wél dat relaties intens voelen, veel energie kosten of sneller mislopen dan je wilt. Ook dan kan verlatingsangst onder de oppervlakte meespelen.
Wat maakt de pijn zo heftig?
Neurowetenschap laat zien dat emotionele afwijzing dezelfde hersengebieden activeert als fysieke pijn. Je brein ervaart verlaten worden letterlijk als gevaar. Dat is evolutionair logisch: vroeger betekende geen groep, geen overleving. Je systeem reageert dus niet overdreven het reageert op oud gevaar dat nu niet meer actueel is, maar nog wel wordt gevoeld.
Hoe hechting hiermee samenhangt
Je reactie op nabijheid, afstand en verbinding is grotendeels gevormd in je vroege jeugd. Dat noemen we je hechtingsstijl. Er zijn grofweg vier stijlen: veilig, angstig, vermijdend en gedesorganiseerd. Als je iets wilt begrijpen van je patronen in liefde, vriendschap en zelfs werkrelaties, dan is dit hét startpunt.
Lees hier mijn uitgebreide uitleg over hechtingstijlen en hoe je ze herkent.
En daar zit ook de ingang naar herstel. Want je hoeft verlatingsangst niet weg te drukken. Je hoeft hem te herkennen, doorvoelen en zachtjes te ontleren.
Wat helpt op korte termijn?
• normaliseer je reactie, je lichaam probeert je te beschermen, dat is iets om te erkennen, niet te beschamen
• maak contact vóór je paniek raakt, deel je behoefte, niet je angst (“ik heb wat extra nabijheid nodig”, in plaats van “waarom reageer je niet?”)
• bouw een leven dat niet draait om één persoon : hobby’s, vriendschappen, rustmomenten, dingen die alleen van jou zijn
• leer je zenuwstelsel reguleren, oefen met alleen zijn op momenten dat je je goed voelt
• herhaal deze zin: ik reageer op iets ouds, niet op iets dat nu gebeurt
En, misschien wel de belangrijkste: je hoeft niet te wachten met helen tot het “minder druk” is. Juist nu verdient dit stuk aandacht.
Wat helpt op lange termijn?
• therapie of begeleiding rond hechting en vroegkinderlijk trauma
• EMDR gericht op verlatingsmomenten
• werken met “innerlijk kind”-oefeningen (reparenting)
• relaties waarin je grenzen én behoeftes mag oefenen
• leren reguleren in plaats van pleasen, vechten of vermijden
Je angst zegt niet: “je bent zwak”. Hij zegt: “er was een tijd waarin je alleen was en dat was te veel om te dragen”.
Tot slot: als de feestdagen voor jou niet alleen warm voelen maar ook pijnlijk, weet dan dat daar niets mis mee is. Juist in deze periode worden oude hechtingspatronen sneller wakker. Je kunt tegelijk verlangen naar nabijheid en bang zijn voor afwijzing. Dat maakt je niet ingewikkeld, maar menselijk.t prikkels, grenzen en zelfzorg, zodat je gevoeligheid niet alleen voelbaar is, maar ook leefbaar.
Bronnen:
Rodrigues da Silva, D., & Kowalska, A. (2024). Fear of Abandonment as a Mediator Between Attachment Trauma and Conflict Sensitivity in Romantic Relationships among Women. Psychology of Woman Journal, 5(2), 224-232. https://doi.org/10.61838/
The role of abandonment schema in the relationship between attachment styles and couple satisfaction. (2024). Studia Doctoralia Psychology and Educational Science, 14(1). https://doi.org/10.47040/SDPSYCH.V14I1.157
Meer over verlatingsangst:
Liefdesbang is een helder, toegankelijk en herkenbaar boek over verlatings en bindingsangst. Cuppen legt op een nuchtere, maar tegelijk warme manier uit waarom liefde soms zo ingewikkeld voelt, zelfs als je ernaar verlangt. Je merkt dat ze begrijpt waar het schuurt, zonder het groter of zwaarder te maken dan nodig is.
Wat dit boek sterk maakt, is de combinatie van uitleg en persoonlijke verhalen. Ze deelt niet alleen haar eigen ervaringen, maar ook die van anderen. Daardoor voel je je minder raar of alleen in de patronen waar je steeds weer in belandt. Veel lezers zullen zichzelf herkennen in het aantrekken en afstoten, het twijfelen, of het verlangen naar nabijheid terwijl diezelfde nabijheid ook spanning oproept.
Je hoeft het niet alleen te doen
Lukt het je niet om goed met je verlatingsangst om te gaan of voel je je snel overweldigd? Je hoeft het niet alleen te doen. Plan een afspraak met mij, dan kijken we samen wat jij nodig hebt om meer rust, balans en grip op je gevoeligheid te krijgen.
Wil je meer weten of EMDR iets voor jou kan betekenen?
P.S. In het belang van transparantie heb ik affiliate links gedeeld. Wat betekent dat ik een klein bedrag ontvang als je toevallig via deze link bestelt, zonder extra kosten voor jou.
Vond je deze tips leuk? Voel je dan vrij om ze door te sturen naar een (vriend)in. Zij kunnen zich hier aanmelden