Van chaos naar rust: omgaan met hoogsensitiviteit
Hoogsensitiviteit: begrijpen, erkennen en ermee leven
In mijn praktijk spreek ik veel mensen die zich herkennen als hoogsensitief. Ze beschrijven hoe intens geluiden, emoties, drukte of sociale situaties kunnen binnenkomen, en hoe vermoeiend dat soms is. Tegelijk zie ik ook de kracht die ermee samenhangt: empathie, creativiteit, zorgvuldigheid en een scherp oog voor details. In dit blog deel ik mijn ervaring als psycholoog en de belangrijkste wetenschappelijke inzichten over hoogsensitiviteit, zodat je begrijpt wat het is én hoe je er op een gezonde manier mee omgaat.
De term hoogsensitief persoon (HSP) werd in 1997 geïntroduceerd door psychologen Elaine en Arthur Aron. Zij ontdekten dat ongeveer 20 tot 30 procent van de bevolking een gevoeliger zenuwstelsel heeft. Hoogsensitiviteit is geen aandoening, maar een aangeboren eigenschap die bepaalt hoe je prikkels verwerkt. Een HSP merkt meer signalen op, verwerkt ze dieper en reageert daardoor sterker dan gemiddeld – zowel lichamelijk als emotioneel.
Het gaat niet alleen om zintuiglijke gevoeligheid, zoals harde geluiden, fel licht of kriebelende kleding. Veel HSP’s ervaren ook emotionele en sociale prikkels intenser. Je voelt stemmingen in een ruimte, merkt spanningen snel op en kunt diep geraakt worden door kunst, muziek of natuur. Dat maakt je vaak zorgvuldig, empathisch en creatief. Het verklaart ook waarom je sneller overprikkeld raakt, behoefte hebt aan rust of tijd nodig hebt om ervaringen te verwerken.
Hoogsensitiviteit: begrijpen, erkennen en ermee leven
In mijn praktijk spreek ik veel mensen die zich herkennen als hoogsensitief. Ze beschrijven hoe intens geluiden, emoties, drukte of sociale situaties kunnen binnenkomen, en hoe vermoeiend dat soms is. Tegelijk zie ik ook de kracht die ermee samenhangt: empathie, creativiteit, zorgvuldigheid en een scherp oog voor details. In deze mail deel ik mijn ervaring als psycholoog en de belangrijkste wetenschappelijke inzichten over hoogsensitiviteit, zodat je begrijpt wat het is én hoe je er op een gezonde manier mee omgaat.
De term hoogsensitief persoon (HSP) werd in 1997 geïntroduceerd door psychologen Elaine en Arthur Aron. Zij ontdekten dat ongeveer 20 tot 30 procent van de bevolking een gevoeliger zenuwstelsel heeft. Hoogsensitiviteit is geen aandoening, maar een aangeboren eigenschap die bepaalt hoe je prikkels verwerkt. Een HSP merkt meer signalen op, verwerkt ze dieper en reageert daardoor sterker dan gemiddeld. zowel lichamelijk als emotioneel.
Het gaat niet alleen om zintuiglijke gevoeligheid, zoals harde geluiden, fel licht of kriebelende kleding. Veel HSP’s ervaren ook emotionele en sociale prikkels intenser. Je voelt stemmingen in een ruimte, merkt spanningen snel op en kunt diep geraakt worden door kunst, muziek of natuur. Dat maakt je vaak zorgvuldig, empathisch en creatief. Het verklaart ook waarom je sneller overprikkeld raakt, behoefte hebt aan rust of tijd nodig hebt om ervaringen te verwerken.
Hoogsensitieve kinderen
Bij kinderen is hoogsensitiviteit soms lastig te herkennen, omdat het gedrag sterk afhangt van de omgeving. Een hoogsensitief kind kan rustig, verlegen of teruggetrokken lijken, maar ook juist druk of emotioneel reageren. Ze voelen spanning in een ruimte, ervaren emoties intens, raken sneller overprikkeld in drukke situaties en hebben meer tijd nodig om bij te komen. Ze floreren bij voorspelbaarheid, duidelijke grenzen en een rustige omgeving.
Belangrijk is dat een kind leert dat gevoeligheid geen tekort is, maar een eigenschap die richting geeft aan hoe het de wereld waarneemt. Benoem sterke kanten zoals creativiteit, opmerkzaamheid en empathie. Zo voorkom je dat een kind zichzelf gaat aanpassen of afwijzen omdat het “anders” reageert dan anderen.
De high sensation seeker (HSS)
Binnen hoogsensitiviteit bestaat een subgroep: de high sensation seeker. Deze mensen zijn gevoelig voor prikkels, maar zoeken ze ook actief op. Ze houden van afwisseling, nieuwe ervaringen en uitdaging, maar raken tegelijkertijd sneller overbelast. Die innerlijke tegenstrijdigheid (“ik wil iets nieuws” vs. “het is te veel”) kan verwarrend zijn, maar is een bekend patroon binnen deze groep.
High sensation seekers hebben een groot creatief en exploratief vermogen, maar hebben, net als andere HSP’s, rust, herstel en grenzen nodig. Voor hen werkt het goed om bewust te kiezen tussen prikkels die energie geven en prikkels die juist uitputten.
Wil je een een uitgebreide uitleg over HSP? Bekijk dan hier een achtergrond video.
Laatste wetenschappelijke inzichten
Onderzoek laat zien dat hoogsensitieve mensen sterker reageren op hun omgeving, zowel in negatieve als in positieve zin. In een stressvolle of chaotische omgeving hebben zij meer kans op burn-out, angst, depressie of lichamelijke klachten. In een ondersteunende en rustige omgeving ervaren zij juist méér welzijn, verbondenheid en levenskwaliteit dan gemiddeld.
Een recente studie onder 856 volwassenen toont aan dat verbinding met de natuur een belangrijke bron van herstel is voor HSP’s. Vooral mensen boven de vijftig bleken duidelijk minder stress te ervaren wanneer zij regelmatige natuurmomenten hadden. Natuur verlaagt spanning, kalmeert het zenuwstelsel en biedt prikkelarme verwerkingstijd.
Overprikkeling en zelfzorg
Hoogsensitiviteit vraagt niet om “minder voelen”, maar om beter afstemmen. En dat begint met zelfzorg die is afgestemd op je zenuwstelsel:
plan herstelmomenten, ook als je je goed voelt
• bouw dagelijks rust in: stilte, natuur, pauze, alleen zijn
• bescherm je slaap en begrens schermtijd
• leer sociale en emotionele grenzen benoemen
• kies omgevingen en relaties waarin gevoeligheid geen last is maar waarde
Tot slot
Hoogsensitiviteit is geen zwakte en geen tijdelijke fase. Het is een manier van functioneren die vraagt om bewust leven. Wanneer je jouw gevoeligheid leert begrijpen, ontstaat er ruimte om het niet langer te zien als een last, maar als een kwaliteit die richting geeft aan hoe jij denkt, voelt en handelt.
Wil je meer verdieping of steun? Dan kan begeleiding helpen bij het leren omgaan met prikkels, grenzen en zelfzorg, zodat je gevoeligheid niet alleen voelbaar is, maar ook leefbaar.
Bronnen:
Radboudumc. (2025). How sensitive are you? Healthy Brain Study findings on sensory processing sensitivity. Radboud University Medical Center. https://www.radboudumc.nl/en/research/news/news-items-by-our-research-institute/2025/how-sensitive-are-you
Scientific Reports. (2024). High sensitivity, sleep quality, and health outcomes. Nature Scientific Reports, 14, 72657. https://doi.org/10.1038/s41598-024-72657-9
Carroll, S., O’Brien, A., Lionetti, F., O’Reilly, A., & Setti, A. (2025). Flourishing as a highly sensitive person: a mixed method study on the role of nature connectedness and chaotic home environment. Frontiers in Psychology, 16, 1480669.
Meer over hoogsensitiviteit:
In dit boek combineert psychotherapeut Elaine N. Aron, zelf hoogsensitief wetenschappelijk onderzoek met haar jarenlange praktijkervaring. Ze laat zien wat hoogsensitiviteit wél is en wat het níet is, en bespreekt hoe het zich uit in dagelijks leven, werk, relaties en gezondheid. Daarbij ontkracht ze hardnekkige misverstanden, zoals het idee dat hoogsensitiviteit hetzelfde is als verlegenheid of kwetsbaarheid, en geeft ze herkenbare voorbeelden die laten zien hoe prikkels dieper binnenkomen.
Naast inzicht biedt het boek ook concrete handvatten: hoe je je grenzen herkent, hoe je voorkomt dat je overprikkeld raakt, hoe je beter omgaat met sociale verwachtingen en hoe je je eigen tempo bewaakt in een wereld die vaak sneller draait dan prettig voelt. Zo leer je niet alleen waarom je reageert zoals je doet, maar ook wat je nodig hebt om in balans te blijven.
In dit praktische boek helpt Elaine N. Aron ouders en leerkrachten om het hoogsensitieve kind beter te begrijpen en te begeleiden. Ze legt uit hoe een gevoelig zenuwstelsel werkt, waarom sommige kinderen sneller overprikkeld raken en hoe je kunt voorkomen dat ze overspoeld worden door indrukken, emoties of verwachtingen. Met zelftests, herkenbare voorbeelden en heldere uitleg krijg je inzicht in wat een kind nodig heeft om zich veilig, gezien en competent te voelen.Daarnaast geeft Aron concrete adviezen over opvoeding, vriendschappen, school, grenzen, zelfvertrouwen en emotionele balans. Ze laat zien hoe je gevoeligheid niet hoeft te “corrigeren”, maar kunt ondersteunen, zodat een kind leert omgaan met prikkels én de voordelen van zijn gevoeligheid kan benutten.
Dit boek biedt houvast voor iedereen die een hoogsensitief kind wil begeleiden zonder het te overvragen of te beschermen, maar met begrip, structuur en ruimte voor wie het is,zodat gevoeligheid geen last wordt, maar een kracht.
In Hoogsensitieve personen in de liefde laat psychotherapeut Elaine N. Aron zien hoe je als hoogsensitief persoon gezonde en liefdevolle relaties kunt opbouwen – of je nu een partner hebt die ook hoogsensitief is, of juist niet. Ze beschrijft hoe gevoeligheid invloed heeft op communicatie, conflict, intimiteit, grenzen en hechting, en wat je kunt doen om je niet te verliezen in de emoties of behoeften van de ander.
Het boek bevat praktische inzichten, verhelderende zelftesten en bevindingen uit Arons onderzoeken naar relaties, intimiteit en persoonlijkheidsontwikkeling. Je leert herkennen wat jou triggert, hoe je je zenuwstelsel tot rust brengt en hoe je duidelijke verbinding maakt zonder jezelf te verloochenen.
Een herkenbare en hoopvolle gids voor iedereen die verlangt naar echte verbinding in de liefde, met ruimte voor zachtheid en wederzijds begrip.
Je hoeft het niet alleen te doen
Lukt het je niet om goed met je hoogsensitiviteit om te gaan of voel je je snel overweldigd? Je hoeft het niet alleen te doen. Plan een afspraak met mij, dan kijken we samen wat jij nodig hebt om meer rust, balans en grip op je gevoeligheid te krijgen.
Wil je meer weten of EMDR iets voor jou kan betekenen?
P.S. In het belang van transparantie heb ik affiliate links gedeeld. Wat betekent dat ik een klein bedrag ontvang als je toevallig via deze link bestelt, zonder extra kosten voor jou.
Vond je deze tips leuk? Voel je dan vrij om ze door te sturen naar een (vriend)in. Zij kunnen zich hier aanmelden