Veel mensen die bij mij in therapie komen, hebben moeite met het aangeven van hun grenzen. Niet omdat ze niet weten wat ze willen, maar omdat ze geleerd hebben dat spanning iets is om te vermijden. Wat op het eerste gezicht op conflictvermijding lijkt, is vaak een beschermingsmechanisme dat diep geworteld zit in oude ervaringen. Een patroon dat ooit is ontstaan om je veilig te houden.

Voor veel mensen is die vermijding een vorm van coping.

Als kind leerde je misschien dat emoties, meningsverschillen of boosheid niet welkom waren. Je voelde je niet gehoord of werd afgestraft als je iets zei wat afweek. Je ging je aanpassen, hield je in, slikte je woorden in, alles om confrontatie en afwijzing te voorkomen. Zo ontstond de overtuiging: beter zwijgen dan de gevolgen riskeren.

Daar bovenop spelen vaak andere factoren mee. Misschien heb je negatieve ervaringen gehad met conflict, waardoor je het nu automatisch koppelt aan gevaar of verlies. Je kunt het gevoel hebben dat jouw stem geen verschil maakt, of dat je toch niet serieus genomen wordt. Ook een laag zelfvertrouwen of het idee dat je verantwoordelijk bent voor het gevoel van de ander kan maken dat je jezelf wegcijfert. En in sommige gezinnen of culturen wordt het simpelweg als ‘goed’ gezien als je jezelf niet te veel laat horen. Je leert dat rust bewaren belangrijker is dan jezelf uitspreken.

Toch is conflict een normaal onderdeel van relaties. Je botst, je verschilt van mening, je ergert je, dat hoort erbij. Het vermijden ervan lijkt misschien verstandig: je houdt de sfeer goed, de ander is tevreden. Maar van binnen lever je steeds een stukje in. Je raakt verwijderd van wat jij belangrijk vindt, en relaties worden juist oppervlakkiger omdat je niet echt laat zien wie je bent.

In dit blog leg ik uit waar conflictvermijding vandaan komt, hoe je het kunt herkennen in je dagelijks gedrag, wat de gevolgen zijn, hoe je op een andere manier met spanning kunt omgaan.

Je leert al jong hoe je omgaat met spanning

Misschien groeide je op in een gezin waar conflicten ontploften, of juist werden genegeerd. Ouders die schreeuwden of zwegen, die je emotionele reacties afkeurden, of je negeerden als je voor jezelf opkwam. In zulke situaties leert een kind dat het veiliger is om zich terug te trekken. Om niets te zeggen. Om zich aan te passen. Zo ontstaat het patroon: als ik meega met de ander, dan blijft het rustig.

Dit is geen bewuste keuze, maar een overlevingsstrategie. Als volwassene herken je dit in gedrag zoals:

• het vermijden van moeilijke gesprekken

• overmatig rekening houden met anderen

• het niet durven zeggen wat je écht vindt

• schuldgevoelens als je ‘nee’ zegt

• spanningen opkroppen en later uitbarsten jezelf wegcijferen heeft een prijs

Op korte termijn lijkt conflict vermijden effectief. Je voorkomt confrontatie, je voelt je even veilig. Maar op lange termijn tast het je zelfrespect aan.

Je raakt verwijderd van je eigen behoeften. Je relaties worden ongelijk. En je blijft zitten met onuitgesproken frustratie, die zich vaak uit in stemmingswisselingen of vermijding.

Ook in werksituaties zie je dit terug. Niet durven zeggen dat je overbelast bent. Geen grenzen stellen als collega’s over je heen lopen. Bang zijn dat assertiviteit wordt gezien als lastig of onaardig. Het gevolg is vaak uitputting, spanningsklachten en gevoelens van machteloosheid.

Assertiviteit kun je leren

De oplossing is niet ‘harder worden’ of ruzie maken. Wat wél werkt, is leren hoe je op een rustige, heldere manier voor jezelf kunt opkomen. Dit heet assertiviteit. Het betekent niet dat je altijd je zin krijgt, maar wel dat je jezelf serieus neemt.

Dat begint met oefenen. Bijvoorbeeld:

• benoem wat je voelt zonder de ander te beschuldigen (“ik merk dat ik geïrriteerd raak als dat gebeurt”)

• stel kleine grenzen in alledaagse situaties (zoals iets weigeren waar je geen tijd voor hebt)

• laat stiltes vallen, je hoeft niet alles op te vullen of glad te strijken

• stel jezelf de vraag: wat wil ík nu eigenlijk?

Herken je de reflex?

Als je opmerkt dat je in een gesprek direct inschikt, jezelf wegcijfert of de spanning voelt oplopen, pauzeer dan. Vaak is dat het moment waarop je oude patroon geactiveerd wordt. Niet omdat het nu gevaarlijk is, maar omdat het ooit zo voelde.

In plaats van automatisch toe te geven, kun je jezelf even de ruimte geven. Adem diep in, voel je voeten op de grond en zeg: “ik weet het even niet, ik kom er straks op terug.” Daarmee geef je jezelf tijd om te voelen wat je nodig hebt.

Therapie bij conflictvermijding

Soms zit het patroon zo diep, dat je het lastig vindt om het alleen te veranderen. Therapie kan dan helpen om te begrijpen waar je gedrag vandaan komt, welke overtuigingen je meedraagt (“ik ben lastig als ik iets wil”), en hoe je nieuwe manieren van reageren kunt aanleren.

In therapie werk je bijvoorbeeld aan:

• het herkennen van triggers die je conflictvermijding activeren

• oefenen met het uitspreken van gevoelens en grenzen

• versterken van je zelfbeeld en zelfcompassie

• omgaan met de angst of spanning die assertiviteit oproept

Je hoeft het niet perfect te doen

Leren omgaan met conflicten is niet zwart-wit. Je hoeft geen expert te worden in lastige gesprekken. Het gaat erom dat je stap voor stap leert dat jouw gevoelens er ook toe doen. Dat spanning verdragen soms nodig is om jezelf recht te doen. En dat je mag oefenen, terugvallen, opnieuw proberen.

Conflictvermijding is een begrijpelijke reactie op onveilige ervaringen. Maar het houdt je klein, stil en onzichtbaar. Assertiviteit maakt je niet harder, maar juist eerlijker. Naar jezelf en naar de ander.

Je hoeft niet te schreeuwen om gehoord te worden. Maar je moet wél durven spreken.

Bronnen:

Ford B, et al. (2018). The psychological health benefits of accepting negative emotions and thoughts: Laboratory, diary, and longitudinal evidence. https://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2Fpspp0000157

Hershcovis MS, et al. (2018). The effects of confrontation and avoidance coping in response to workplace incivility.https://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2Focp0000078

Patel J, et al. (2019). Consequences of Repression of Emotion: Physical Health, Mental Health and General Well Being.https://openaccesspub.org/ijpr/article/999

Meer over Conflictvermijding? Volg me op instagram of tiktok.

Vond je deze tips leuk? Voel je dan vrij om ze door te sturen naar een vriend(in). Zij kunnen zich hier ook aanmelden.

Meer over conflict vermijden en assertiviteit:

Stel je voor dat je met meer rust en zekerheid voor jezelf kunt opkomen. Dat je duidelijk zegt wat je wilt, grenzen stelt en beter omgaat met kritiek zonder jezelf te verliezen. Dat je niet langer blijft hangen in twijfel of pleasegedrag, maar met meer vertrouwen keuzes maakt die goed voelen voor jou. Dit boek helpt je daarbij. Je leert technieken om je angsten onder ogen te zien, je zelfvertrouwen te versterken en situaties beter in te schatten. Je ontdekt hoe oude patronen je gedrag sturen en hoe je daar stap voor stap verandering in kunt brengen. Door praktische oefeningen krijg je inzicht in wat je nodig hebt en hoe je dat ook kunt uitspreken.
Dit boek geeft je concrete handvatten om dat te veranderen. Of je nu moeite hebt met grenzen stellen, bang bent om afgewezen te worden of steeds in dezelfde situaties belandt: je hoeft het niet alleen uit te zoeken. De informatie, voorbeelden en opdrachten helpen je om meer regie te nemen over wat je denkt, voelt en doet.

Assertiviteit klinkt misschien als iets uit de jaren zeventig. Alsof het niet meer nodig is, omdat iedereen tegenwoordig toch zegt wat hij of zij denkt. Maar dat beeld klopt niet. Wat we nu vaak zien, is geen assertiviteit maar agressief gedrag. En dat is iets heel anders.
Assertief zijn betekent op een duidelijke manier opkomen voor jezelf, zonder de ander te kleineren of te negeren. Het gaat over je mening uiten, je grenzen aangeven, en zelf de regie houden in lastige gesprekken zonder dat je daar onrustig of gespannen van wordt.
Met dit boek leer je hoe je je wensen en grenzen helder kunt uiten, zonder jezelf weg te cijferen of agressief over te komen. Met praktische voorbeelden en oefeningen krijg je inzicht in je gedrag en hoe je dat kunt veranderen.

P.S. In het belang van transparantie heb ik affiliate links gedeeld. Wat betekent dat ik een klein bedrag ontvang als je toevallig via deze link bestelt, zonder extra kosten voor jou.

Vond je deze tips leuk? Voel je dan vrij om ze door te sturen naar een (vriend)in. Zij kunnen zich hier aanmelden.

Ben je conflict vermijdend en wil je meer weten of EMDR iets voor jou kan betekenen?

Maak dan een afspraak.

Als je liever zwijgt dan botst: de prijs van conflictvermijding